Circulaire economie, ook als je er niet volop mee bezig bent heb je er vast van gehoord. In essentie gaat het over het behoud van kwaliteit en waarde van materialen. We zullen het er snel over eens zijn dat dit goed is voor bedrijf, mens én milieu. Gelukkig is de transitie naar een circulaire economie volop gaande. En zoals het een echte transitie betaamt verloopt dit, in mijn ogen, tot dusver nog wel vrij chaotisch. Ik zie veel goede initiatieven, groot en klein, maar een structurele verandering lijkt nog steeds lastig. Dit komt mijns inziens doordat de synergie tussen de  initiatieven vaak beperkt is (chaos!) en omdat veel initiatieven de pilot-sfeer niet weten te ontstijgen.

Ik beweeg me nu een jaar of zeven binnen het themaveld Circulaire Economie. In die tijd heb ik met veel bevlogen ondernemers gesproken die graag werk maken van circulariteit. Regelmatig wordt mij gevraagd wat er in mijn beleving nodig is om de circulaire transitie écht te versnellen. Ik vertel graag meer over mijn visie hierop. Hieronder bespreek ik de drie elementen die mijn inziens cruciaal zijn voor vooruitgang; marktcreatie, regelgeving en financiering. 

Marktcreatie

Om de hoofdmoot van (MKB-)bedrijven enthousiast te krijgen voor een circulair businessmodel is het van groot belang dat er een markt is voor circulaire producten. Zonder vraag geen aanbod. Overheden spelen hierin een cruciale rol, want alleen al in Nederland besteden ze 80 miljard euro per jaar aan. Door circulariteit mee te wegen bij aanbestedingen krijgt de markt voor circulaire producten een impuls. Dit kan bijvoorbeeld door punten toe te kennen voor circulariteit net als dat dit nu wordt gedaan voor de laagste prijs. Met name in de grond- weg- en waterbouw liggen grote kansen omdat we hier te maken hebben met grote hoeveelheden materiaal en circulaire alternatieven voorhanden zijn. Denk bijvoorbeeld aan het hergebruikt beton bij de aanleg van wegen.

Regelgeving

Dit is tweeledig. Enerzijds is er versoepeling nodig om ervoor te zorgen dat het gemakkelijker wordt om circulaire materialen toe te passen. Het komt nu te vaak voor dat regelgeving hergebruik in de weg staat, zelfs als gelijke kwaliteit en levensduur gegarandeerd kan worden. Een bedrijf dat reststromen gebruikt om nieuwe producten te maken loopt bijvoorbeeld aan tegen de afvalstatus van deze reststroom met logistieke beperkingen tot gevolg. Anderzijds vind ik dat het gebruik van circulaire materialen juist moet worden afgedwongen. Bijvoorbeeld door een lager belastingtarief op gebruikte materialen te heffen of juist door het gebruik van nieuw materiaal zwaarder te belasten. Daarmee kun je (deels) voorkomen dat circulaire materialen duurder zijn dan nieuwe, zoals recent bleek als het gaat over plastic (virgin plastics uit China zijn goedkoper dan gerecyclede plastics uit Nederland).

Financiering

De circulaire economie brengt ook nieuwe businessmodellen met zich mee zoals Product As A Service (PAAS). Bij een dergelijk businessmodel verkoopt een bedrijf niet een product maar een dienst. Een bekend voorbeeld is Philips dat licht verkoopt aan Schiphol in plaats van lampen. Dat is mooi want Philips blijft in dit geval eigenaar van de lampen en wordt dus gestimuleerd om ervoor te zorgen dat deze zo lang mogelijk meegaan. De lampen staan dus ook bij Philips op de balans. Dat vereist veel kapitaal. Een bedrijf als Philips heeft diepe zakken dus voor hen is dit geen probleem. Voor de gemiddelde MKB’er ligt dit echter anders. Die zal veelal externe financiering moeten aantrekken. In de praktijk is het naar mijn weten nagenoeg onmogelijk om een PAAS-businesscase gefinancierd te krijgen door een bank. Banken vinden dit blijkbaar te risicovol. Op zich is dit verwonderlijk omdat een PAAS businessmodel in feite niets anders is dan een leaseconstructie. Waarom kan dit wel met auto’s, maar niet met – bijvoorbeeld – meubels? Dit kan en moet anders vinden we bij BBENG. Daarom werken we momenteel met een circulair maakbedrijf aan de financiering van een PAAS businesscase.  

Kortom, bedrijven hebben naar mijn mening een belangrijke rol in de transitie naar een circulaire economie. Ik kom in mijn dagelijkse praktijk echter veel bedrijven tegen die graag willen en kansen zien maar tegen barrières aanlopen. Het wegnemen van deze barrières faciliteert bedrijven in het realiseren van hun missie en heeft voordelen voor ons allemaal. 

Over mij

Bij BBENG zet ik mij vanuit mijn rol als Themaspecialist Circulaire Economie dagelijks in om te zorgen voor de versnelling van de circulaire economie. Dit doe ik onder andere vanuit mijn rol als Transitieaanjager CE binnen de gemeente Groningen en in mijn rol als Innovatieadviseur CE bij het Drentse MKB-loket Ik Ben Drents Ondernemer.

Wil je ook aan de slag met circulaire economie? Ik ga graag met je in gesprek.